عکس جنبه تزئینی دارد

وراندخت (ابوران/ بوران/ پوران/ پوراندخت/ توراندخت) نخستين شاهنشاه زن ساساني و دختر خسروپرويز شاهنشاه ساساني است. ريخت واژگاني اين نام در سرچشمه‌هاي گوناگون آمده است. يوستي در نام‌نامه‌ي خود شكل درست نام وي را بوران‌دخت گزارش نموده و واژه‌ي «بور» به همراه پسوند (آن) كه پسوند نسبت است، ساخته شده و معني گلگون دارد. 
در بندهش، بور به چم (:معني) عسلي رنگ آمده و در كنار آن در كتاب‌هاي برهان قاطع، افاضات استاد پورداود و شاهنامه فردوسي اين تركيب به چم دخت گلگون گزارش شده است. در كتاب تاريخ ايران چاپ كمبريج نام وي به فارسي ميانه بوراندخت آمده و دمرگان در كتاب سكه‌هاي ساساني تنها نام بوران بدون واژه‌ي دخت را از روي سكه‌ها منسوب به او خوانده و گزارش نموده است. 

سکه های دوران پادشاهی پوراندخت و چهره او بر سکه

بوراندخت دختر خسروپرويز، پادشاه نيرومند ساساني بود و پس از كودتاي برادرش شهربراز در برابر پدر كشتن شهربراز به پادشاهي برگزيده شد و بر تخت شاهان ساساني تكيه زد. درباره‌ي چگونگي به پادشاهي رسيدن بوراندخت و جانشيني وي بر پادشاه پيشين اخبار و گزارش‌هاي گوناگوني در سرچشمه‌هاي گوناگون آمده است. برخي سرچشمه‌ها از جمله فرهنگ جامع شاهنامه نوشته‌ي زنجاني، پادشاهي وي را پس از اردشير سوم گزارش نموده و رستگار فسايي در فرهنگ نام‌هاي شاهنامه به تخت‌نشستن وي را پس از كشته‌شدن فرايين آورده است و در كتاب از آفرينش تا يزدگرد، آغاز پادشاهي وي را پس از كشته‌شدن جوانشير گزارش نموده است. كيوان شهرياري در اساتير ايران و بين‌‌النهرين گزارش نموده چون شيرويه همه‌ي برادرانش را كشته بود و هيچ فرزندي از خسروپرويز نمانده بود تا به پادشاهي برسد و تنها دو دختر وي بوراندخت و آزرميدخت مانده بودند، بوراندخت را به پادشاهي برگزيدند و سكه به نام وي ضرب نمودند. در كتاب ايران در آستانه‌ي يورش تازيان آمده پس از مرگ اردشير سوم پيشينيان خسروپرويز باقي نمانده بود سپاه تيسفون (پايتخت ساساني) وي را به شاهي برگزيد. انگيزه‌ي پادشاهي بوراندخت نبودن مرداني شايسته براي پادشاهي نبوده بلكه برگزيده شدن وي به اين جايگاه را از بنياد تمدن و فرهنگ درخشان و گسترده‌ي ايران زمين دانسته و اينكه بانوان فرهيخته به پايگاه‌هاي بلند هازماني (:اجتماعي) مي‌رسيدند، پيشرفته بودن هازمان باستاني ايران نشان مي‌دهد. خوارزمي در كتاب مفاتيح، وي را با لقب سعيده مي‌شناساند و در بيشتر سرچشمه‌ها وي را دادگستر خوانده‌اند.

بقیه در ادامه نوشتار